Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελούσε για δεκαετίες ένα θέμα ταμπού στις πιο συντηρητικές κοινωνίες και ελάχιστες γυναίκες έπαιρναν την απόφαση να προβούν στη δωρεά ωαρίων είτε για ηθικούς λόγους, είτε λόγω έλλειψης ενημέρωσης. Η δωρεά ωαρίων στην Ελλάδα είναι πλέον πολύ διαδεδομένη και έχει πάρει εντυπωσιακή έκταση, καθώς τα τελευταία χρόνια το θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης έχει “απενοχοποιηθεί” αφού έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι πρόκειται για μια ιατρική μέθοδο που με τη συμβολή της επιστήμης, δίνει τη δυνατότητα σε άτεκνα ζευγάρια να αποκτήσουν το παιδί που τόσο επιθυμούν.

Πρόκειται για τα ζευγάρια που δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν για πολλούς διαφορετικούς λόγους, είτε λόγω της σχετικά προχωρημένης ηλικίας της γυναίκας (αν έχει δηλαδή περάσει την ηλικία των 44 ετών), είτε γιατί στερούνται δικά τους ωάρια λόγω πρόωρης εμμηνόπαυσης ή και λόγω άλλων παθογενειών, όπως στειρότητα λόγω θεραπείας καρκίνου, ανύπαρκτες ή υποπλαστικές ωοθήκες (Turner`s syndrome) και άλλες.

Τα ζευγάρια αυτά λοιπόν, δεν αποφασίζουν να καταφύγουν στην υιοθεσία ενός παιδιού, αφού επιθυμούν να αποκτήσουν ένα παιδί που θα είναι αποτέλεσμα και δικού τους γενετικού υλικού. Η δωρεά και λήψη ωαρίων τους προσφέρει αυτή τη δυνατότητα καθώς η μητέρα λαμβάνει μεν το ωάριο από τη δότρια, έχει τη δυνατότητα όμως να κυοφορήσει η ίδια το έμβρυο, το οποίο αναπτύσσεται και τρέφεται από αυτή.

Η δωρεά ωαρίων είναι μία τεκμηριωμένη επιστημονικά διαδικασία, με όλο και περισσότερους υποστηρικτές και με εξαιρετικά αποτελέσματα που σε εξειδικευμένες μονάδες τα ποσοστά επιτυχίας είναι πάνω από 70%. Κάθε χρόνο 1500 άτομα γεννιούνται από σύλληψη μέσω δωρεάς ωαρίων και πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά από δωρεά ωαρίων υπάρχουν παγκοσμίως.

Η Διαδικασία

Η δότρια υποβάλλεται σε μια σειρά εξετάσεων για να διαπιστωθεί, αφενός αν η κατάσταση της υγείας της είναι καλή, αφετέρου αν είναι κατάλληλη για δότρια ώστε να ανταποκριθεί σωστά στην ορμονική θεραπεία. Εν συνεχεία υποβάλλεται σε ελεγχόμενη διέγερση των ωοθηκών της, όπως και σε έναν κανονικό κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Την ημέρα της λήψης των ωαρίων από τη δότρια, ο σύζυγος της λήπτριας καλείται να δώσει ένα δείγμα σπέρματος που θα προετοιμαστεί κατάλληλα στο εργαστήριο.

Τα σπερματοζωάρια θα τοποθετηθούν με τα ωάρια της δότριας και θα επωαστούν σ’ έναν ειδικό “σωλήνα”. Την επόμενη μέρα το ζευγάρι θα λάβει πληροφορίες σχετικά με την επιτυχία της διαδικασίας. Εάν έχει επιτευχθεί γονιμοποίηση, η εμβρυομεταφορά θα προγραμματιστεί συνήθως την 5η ημέρα μετά την συλλογή ωαρίων (στάδιο Βλαστοκύστης) και τα έμβρυα θα μεταφερθούν στη μήτρα της λήπτριας.

Περίπου 9 ημέρες αργότερα θα κάνει ένα τεστ εγκυμοσύνης. Εάν είναι θετικό, θα χορηγηθούν κάποια φάρμακα που θα βοηθήσουν στην ομαλή κύηση, ειδικά στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης.

Ποιες γυναίκες μπορούν να γίνουν δότριες ωαρίων;

Η εν δυνάμει δότρια ωαρίων πρέπει να είναι ηλικίας 19-31 ετών, να μην έχει στίγμα Μεσογειακής Αναιμίας, κυστική ίνωση, ηπατίτιδα Β ή C, HIV και σύφιλη, να είναι κανονικού βάρους και να έχει φυσιολογικό καρυότυπο. Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της δότριας θα πρέπει επίσης να προσομοιάζονται με αυτά της λήπτριας.

Υπάρχουν 4 τύποι δοτριών σύμφωνα με τον νόμο:

• Περιστασιακές δότριες που είναι πρόθυμες να δώσουν τα ωάριά τους για αλτρουιστικούς λόγους.
• Γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία IVF και που συμφωνούν να δώσουν κάποια ωάρια (egg sharing).
• Συγγενείς δότριες.
• Επαγγελματίες δότριες.

Αυτές χωρίζονται σε άλλες δύο κατηγορίες: τις ανώνυμες και τις γνωστές.

Γνωστή δότρια: Οι γνωστές δότριες συσχετίζονται συχνά με τη λήπτρια, αφού συνήθως τα άτομα αυτά προέρχονται από το γνωστό και οικογενειακό περιβάλλον της, όπως η αδερφή, η εξαδέλφη ή κάποια στενή φίλη του ζευγαριού.

Αυτή είναι ευκολότερο να δεχτεί να δώσει ωάρια και πιθανότερο να έχει φυσικές ομοιότητες με τη λήπτρια.

Άγνωστη δότρια: Δίνει τα ωάρια αλτρουιστικά ή για την προβλεπομένη απο τον νόμο αποζημίωση-πληρωμή. Δεν έχει καμία σχέση με το ζευγάρι και το παιδί και επομένως το ψυχολογικό πρόβλημα είναι σαφώς μικρότερο.

Οι ανώνυμες δότριες δεν επιτρέπεται να γνωρίσουν και να συναντήσουν τη λήπτρια και δεν μπορούν να γνωρίζουν εάν προέκυψε τελικά μια εγκυμοσύνη από τα ωάριά τους.

Η δότρια και η λήπτρια πρέπει να ακολουθήσουν μια παράλληλη διαδικασία θεραπείας στο κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης, αλλά να μην γνωρίζονται.

Το νομικό πλαίσιο για τη δωρεά ωαρίων

Σύμφωνα με τον νόμο 3089 άρθρο 1460 η ταυτότητα του τρίτου (αγνώστου) ατόμου που έχει δωρίσει τους γαμέτες του (ωοκύτταρα ή σπέρμα) ή το προ-έμβρυο δεν θα καθίσταται γνωστή στο συμβαλλόμενο μέρος το οποίο επιθυμεί να γίνει γονέας.

Οι ιατρικές πληροφορίες που αφορούν στο πρόσωπο του δότη είναι καταχωρημένες χωρίς να αποδεικνύουν την ταυτότητά του/της.

Η πρόσβαση σ’ αυτά τα αρχεία επιτρέπεται μόνο μελλοντικά στο παιδί για λόγους που αφορούν στην υγεία του. Ο δότης/τρια γαμετών ή του προ-εμβρύου δεν γνωρίζει την ταυτότητα του παιδιού και των γονέων του. Αυτά βέβαια ισχύουν για την περίπτωση που η δότρια ωαρίων δεν είναι γνωστή ή συγγενής του ζευγαριού.

Women’s Care