Ο Συριανός Ερμουπολίτης που έφτιαξε την Ελληνική Υπηρεσία Φάρων

Ένας ακόμα επιφανής και σημαντικός Ερμουπολίτης Συριανός που έρχεται να προστεθεί στους ένδοξους εκείνους συμπολίτες μας που με το όνομα τους και την προσφορά τους στον τόπο και την πατρίδα μας μας κάνουν να νιώθουμε υπερήφανοι και ξεχωριστοί.

Ο Στυλιανός Λυκούδης ήταν ένα σπάνιο είδος ανθρώπου αξιωματικού και πατριώτη που η αγάπη του για την πατρίδα του και το πείσμα του χαρακτηριστικό των μεγάλων και καθαρών αγωνιστών τον έκανε κυριολεκτικά να ξεπεράσει όχι μόνο τις αγκυλώσεις και τις σκοπιμότητες της πολιτικής αλλά και αυτά τα ιδία ανθρώπινα όρια και να πετύχει το ακατόρθωτο όπως θα διαβάσετε στην πολύ ενδιαφέρουσα αυτή έρευνα.

Θα έχετε διαπιστώσει πλέον από τις τόσες ιστορικές αναδρομές και αναρτήσεις μου ότι όλα αυτά που έχουν συμβεί ιστορικά και πολιτιστικά στο Νησί Της Σύρου και στην Ερμούπολη ειδικότερα κάθε άλλο πάρα τυχαία είναι. Αυτό το νησί έχει μια ευλογία. Σήμερα θα σας μιλήσω για ένα άλλο σημαντικό ιστορικό πρόσωπο, ένα επιφανή Συριανό που γεννήθηκε στην Ερμούπολη και το όνομα του συνδέθηκε με την την οργάνωση της Υπηρεσίας Φάρων και τον εκσυγχρονισμό του φαρικού δικτύου της πατρίδας μας.

Χωρίς αυτόν οι φάροι, αυτά τα σημαντικά κτήρια που βρίσκονται στα καίρια σημεία  των θαλασσών του Ελλαδικού χώρου δεν θα υπήρχαν, διότι όπως γνωρίζετε στην Ελλάδα κάνεις δεν βοηθά κάποιον που θέλει να κάνει καλό. Όλοι προσπαθούν να του βάλουν τρικλοποδιές και να τον σταματήσουν ώστε τίποτα καλό να μην συμβαίνει σε τούτη την χώρα. Ο Στυλιανός Λυκούδης όμως το πάλεψε με νύχια και δόντια. Άντεξε και τελικά κατάφερε να φτιάξει το φαρικό σύστημα της Ελλάδας όχι έτσι απλά αλλά με ένα αρχιτεκτονικό στυλ φάρων που σήμερα θεωρούνται από τους ωραιότερου στον κόσμο.

Το έργο του φωτισμού των ελληνικών ακτών τιμήθηκε το 1907 στη διεθνή ναυτική έκθεση του Bordeaux με το μεγάλο βραβείο τιμής (diplôme de Grand Prix). Ο αείμνηστος Yποναύαρχος Σ. Λυκούδης, όταν το μεγαλύτερο μέρος της δόμησης του ελληνικού φαρικού δικτύου ολοκληρώθηκε, ανέφερε χαριτολογώντας ότι «τα παράλια της Ελλάδας μοιάζουν σαν ένας τεράστιος πολυέλαιος»!

Ποιος ήταν όμως ο Στυλιανός Λυκούδης του αξιωματικού και ακαδημαϊκού που τίμησε με αυτόν τον τόσο χρήσιμο και σημαντικό τρόπο το βασιλικό Ναυτικό και την πατρίδα του ;
Ο Στυλανός Λυκούδης γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου του 1878 στην Ερμούπολη της Σύρου. Η οικογένεια του ήταν μια από τις ενδοξότερες οικογένειες της Ελλάδος η οποία διέμενε στην Ερμούπολη της Σύρου. Προσέξτε ποια ήταν η οικογένεια του οι οποίοι όπως σας είπαν ήταν κάτοικοι της Ερμούπολης. Ο πατέρας του ήταν ο νομικός και λογοτέχνης Εμμανουήλ Λυκούδης και η μητέρα του η Δήμητρα Μπλατσή. Από την πλευρά του πατέρα του η οικογένεια του καταγόταν από παλιά βυζαντινή οικογένεια που μέλη της έζησαν στη Βενετία, την Ζάκυνθο, την Κέρκυρα και την Κεφαλλονιά. Ο Πατέρας του ήταν από το ιστορικό γέννος Κυδωνάκη-Καλλέργη από την Κρήτη, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, νομικός σύμβουλος του κράτους και της Εθνικής Τράπεζας, από τους σημαντικότερους πεζογράφους της λεγόμενης λογοτεχνικής γενιάς του 1880 και ένθερμος υποστηρικτής και σύμβουλος του Χαριλάου Τρικούπη. Θείος του ήταν ο υποστράτηγος Πέτρος Λυκούδης καθηγητής Οχυρωματικής στη Σχολή Ευελπίδων. Ο Θείος του συμμετείχε στην προέλαση του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλία τον Ιανουάριο του 1878, ενώ ένα χρόνο αργότερα έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν στην Πρέβεζα και στην Κωνσταντινούπολη για τις εδαφικές παραχωρήσεις της Τουρκίας προς την Ελλάδα. Το 1880 στάλθηκε από τον Χαρίλαο Τρικούπη στη συνδιάσκεψη του Βερολίνου, ως στρατιωτικός σύμβουλος της ελληνικής αντιπροσωπείας. Το 1881 ο Πέτρος Λυκούδης ήταν μέλος της Διεθνούς Επιτροπής για τη χάραξη των νέων συνόρων και εργάστηκε με τον Άγγλο συνταγματάρχη Ardag για τη σύνταξη του χάρτη της νέας οροθετικής γραμμής. Η αδερφή του Στυλιανού Λυκούδη επίσης δεν ήταν καμιά ασήμαντη. Είχε παντρευτεί τον αξιωματικό και πολιτικό Αθανάσιο Μιαούλη γιο του Νικολάου Δ. Μιαούλη και δισέγγονος του Ναύαρχου της ελληνικής επανάστασης Ανδρέα Μιαούλη, της ιστορικής υδραίικης οικογένειας των Μιαούληδων. Καθόλου τυχαίο άτομο όπως διαπιστώνετε και εσείς.

Ο Στυλιανός Λυκούδης εισήχθηκε στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων όταν ήταν κυριολεκτικά παιδί μόλις 13 χρονών το 1891 από όπου αποφοίτησε το 1895 με τον βαθμό του σημαιοφόρου. Ήταν ο νεότερος τότε σε ηλικία αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού. Το 1910 ανέλαβε κυβερνήτης στο αντιτορπιλλικό “Λόγχη”, το 1914 έγινε πλωτάρχης, το 1920 πλοίαρχος.

ΠΩΣ ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΙ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΦΑΡΩΝ.
Σαν πλοίαρχος πολυταξιδεμένος με απίστευτη εμπειρία και ταξίδια από παιδί στο Βασιλικό Ναυτικό είχα παρατηρήσει τα φαρικά συστήματα της Ευρώπης και των προηγμένων χωρών της μεσόγειου. Έτσι ξεκίνησε να υποβάλει αναφορές και μελέτες στην υπηρεσία του για το σωστό φωτισμό των Ελληνικών ακτών, μια δουλειά ουσιαστική. Αρχικά θεωρήθηκε ονειροπόλος, αγνοήθηκε κι οι αναφορές του χάθηκαν στα συρτάρια αρμοδίων υπηρεσιακών παραγόντων, όμως αυτός συνέχισε ακάθεκτος και απτόητος τις προσπάθειες του γνωρίζοντας την Ελληνική νοοτροπία κι οι αναφορές διαδέχονταν η μία την άλλη.

Ο Λυκούδης ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του υπηρετώντας στα θωρηκτά «Ύδρα», «Σπέτσες» και «Ψαρά», στον ατμομυοδρόμωνα «Αλφειό» και στο εύδρομο «Κανάρης» που ξεκίνησε τις μελέτες του για τη χαρτογράφηση και τη φωτοσήμανση των ακτών της πατρίδας μας σε μια εποχή που κανείς δεν ασχολιόταν μ’ αυτό σοβαρά…..Στα είκοσι τρία του χρόνια, το 1904, έγινε καθηγητής στη σχολή Δοκίμων που τότε λειτουργούσε πάνω στη φρεγάτα «Ελλάς» κι απ’ το 1908 υπηρέτησε στους ατμομυοδρόμωνες «Αχελώος» και «Πηνειός».

ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΩΡΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ.

Το 1910, ο Λυκούδης ανέλαβε κυβερνήτης στο αντιτορπιλικό «Λόγχη». Ήταν η πολύ σημαδιακη εποχή που ο Βενιζέλος -Πρωθυπουργός και υπουργός Ναυτικών ψήφισε το νόμο ΓΨΠ’/26-2-1910 με σκοπό την πλήρη αναδιοργάνωση της φαρικής υπηρεσίας, αναδιοργάνωση που κρίθηκε επιτακτική, γιατί τα ναυάγια ήταν πολλά!!!…..Τότε οι αρμόδιοι θυμήθηκαν το Λυκούδη, τις υποδείξεις και τις αναφορές του κι επιτέλους ξυπνησαν και κινήθηκαν…..Έτσι το 1911 ο Λυκούδης τοποθετήθηκε τμηματάρχης στην Υπηρεσία Φάρων και με ειδικό νόμο που ψηφίστηκε το 1915 διορίστηκε μόνιμος διευθυντής της, θέση με την οποία έφτασε στο βαθμό του Πλοιάρχου, το 1920.
Το έργο του φωτισμού των ελληνικών ακτών τιμήθηκε στη διεθνή ναυτική έκθεση του Bordeaux με το μεγάλο βραβείο τιμής (diplôme de Grand Prix). Ο Αντιναύαρχος Σ. Λυκούδης, όταν το μεγαλύτερο μέρος της δόμησης του ελληνικού φαρικού δικτύου ολοκληρώθηκε, ανέφερε χαριτολογώντας ότι «τα παράλια της Ελλάδας μοιάζουν σαν ένας τεράστιος πολυέλαιος»!
Οι φάροι αυτοί αποτελούν σημαντικό τμήμα του ελληνικού φαρικού δικτύου σήμερα.
Χωρίς την επιμονή το θράσος να τα βάλει με ένα σύστημα δύσκολο στρατιωτικό και πολιτικό αλλά και την απόδειξη ότι ένας ταξιδεμένος και μεγαλωμένος από τα παιδικά του χρονιά στο ανάλογο περιβάλλον όπως λεμέ παραπάνω από μικρο παΐδι στο πολεμικό ναυτικό ο Στυλιανός Λυκούδης δεν θα είχαμε σήμερα ένα από τα ωραιότερα φαρικά συστήματα στην μεσόγειο άσχετα με όλα τα προβλήματα που έχουν.

Ο Λυκούδης υπήρξε πολυγραφότατος και δεν περιορίστηκε μόνο στην μελέτη των φάρων και των φαναριών. Εγραψε ιστορικές και κοινωνικές μελέτες, αλλά και αξιοπρόσεκτα λαογραφικά και λογοτεχνικά κείμενα. Ασχολήθηκε αρκετά με την γλωσσολογία και την ναυτική ορολογία, ενώ παράλληλα συνεργάστηκε με Ελληνικές εγκυκλοπαίδειες λεξικά και εφημερίδες σε μια πληθώρα από άρθρα και λήμματα για ναυτικά θέματα. Το συγγραφικό του έργο υπάρχει σχεδόν σε κάθε ναυτικό έντυπο της εποχής του. Το 1928 εκλέχτηκε πρόσεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.

Η σταδιοδρομία του στο βασιλικό Ναυτικό, έργο της οποίας ήταν η συμπλήρωση και ολοκλήρωση του φαρικού δικτύου της πατρίδας μας. Αποστρατευθεί τελικώς το 1941 με τον βαθμό του αντιναυάρχου. Η υπηρεσία του στο Βασιλικό Ναυτικό υπολογίζεται σε 53 έτη, 8 μήνες και 5 ημέρες. Υπηρέτησε την πατρίδα μας λαμπρά και αδιάκοπα και τέθηκε στις διαταγές 59 κυβερνήσεων και 81 υπουργών Ναυτικών. Υπήρξε όχι μόνο ο νεότερος σε ηλικία αξιωματικός του βασιλικού Ναυτικού της εποχής του, αλλά και ο γηραιότερος όταν αποστρατεύτηκε σαν Υποναύαρχος αφού είχε συγκεντρώσει πραγματική υπηρεσία σχεδόν 54 χρόνια. πράγμα που τον καθιστά τον μακροβιότερο “εν υπηρεσία” αξιωματικό που υπηρέτησε ποτέ στο Βασιλικό Ναυτικό.
Η αποστρατεία του τυπικά έληξε στις 5 Απριλίου 1939 ημέρα της αποστρατείας του, ουσιαστικά όμως συνεχίστηκε μέχρι την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα το 1941, αφού ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΑΜΕΣΑ στην υπηρεσία και ορίστηκε σύμβουλος της υπηρεσίας Φάρων και της Ιστορικής υπηρεσίας του Ναυτικού.

Η Υπηρεσία Φάρων δεν είναι μόνο μια υπηρεσία που ασχολείται με τους φάρους αλλά επιτελεί ένα μεγάλο κοινωνικό έργο.

– Συντελεί αποφασιστικά στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας προφυλάσσοντας ανθρώπινες ζωές και πλωτά μέσα, με το να κατευθύνει τα πλοία σε σωστές πορείες και με ασφαλή προσέγγιση στα λιμάνια. Για κάθε ναυτικό, φάρος σημαίνει ελπίδα, αισιοδοξία και ασφάλεια της ρότας του.
– Συντελεί στην αποφυγή οποιασδήποτε ατυχηματικής καταστροφής ή ρύπανσης του θαλασσίου οικοσυστήματος, που ως γνωστόν έχουν ολέθριες συνέπειες στις παράκτιες περιοχές, τον τουρισμό, την αλιεία και την εν γένει οικονομική δραστηριότητα των περιοχών.
– Αναδεικνύει την πολιτιστική αξία των πέτρινων φάρων ως ιστορικών, βιομηχανικών και ναυτικών νεότερων μνημείων με την αποκατάσταση και την ένταξή τους στην πολιτιστική μας κληρονομιά.
– Οι φαροφύλακες και τα φαρόπλοια, ως εκ της αποστολής τους και στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, περισυνέλεξαν ναυαγούς ή ρυμούλκησαν ακυβέρνητα σκάφη, ενημερώνοντας και συνδράμοντας τις αρμόδιες αρχές.
– Τέλος, η σημασία της παρουσίας του φαροφύλακα σε παραμεθόριες περιοχές ήταν και παραμένει εξαιρετικά σημαντική. Η καθημερινή έπαρση της ελληνικής σημαίας και ο έλεγχος του χώρου που επιτηρεί αποτελούν εθνική υπηρεσία υψίστης σημασίας.

Πήγες.Wkipedia, Ελληνική Υπηρεσία Φάρων.
Ευχαριστώ τον φίλο απόστρατο Μιχάλη Σκόρδη για την πολυτιμη βοήθεια του.