ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ – ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ – ΓΙΑΤΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ – ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΝ – ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΒΙΓΛΑΤΟΡΕΣ ΗΤΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΞΥΠΝΟΤΕΡΟΥΣ ΚΑΙ ΕΚΛΕΚΤΟΤΕΡΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΕΞΕΧΟΝΤΕΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΘΕΩΡΟΎΝΤΑΝ ΗΡΩΕΣ – ΓΙΑΤΙ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΕΙΧΑΝ ΣΧΕΔΟΝ ΜΟΝΙΜΑ ΤΗΝ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΡΦΩΜΕΝΗ ΠΑΝΩ ΤΟΥΣ.
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΒΙΓΛΩΝ ΘΕΩΡΕΙΤΕ Η ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΥ – ΠΟΙΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΑ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΟΥ ΑΠΑΡΤΙΖΕ ΜΙΑ ΒΙΓΛΑ.
Άλλη μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική ερευνά για μια άγνωστη ιστορική “λεπτομέρεια” της Σύρου μας που δεν θα έχετε ξαναδιαβάσει και θα σας γοητεύσει αλλά και εντυπωσιάσει. Πιο πολύ όμως θα σας κάνει να αναρωτηθείτε στεναχωρημένοι ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΑ ΤΑ ΤΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΕΝΔΙΑΦΈΡΘΗΚΕ ΝΑ ΤΑ ΣΏΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΤΑ ΔΙΑΤΗΡΉΣΕΙ. Άλλη μια ιστορικής σημασίας εγκληματική αδιαφορία του ανιστόρητου λαού μας.
ΠΟΛΛΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΥΛΙΝΔΡΙΚΟ ΤΟΥΣ ΣΧΗΜΑ ΝΟΜΙΖΑΝ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΜΥΛΩΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΕΔΙΝΑΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ Η ΤΙΣ ΚΑΤΕΣΤΡΕΦΑΝ ΑΚΟΜΑ ΠΑΙΡΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΠΕΤΡΕΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΦΤΙΑΧΝΟΥΝ ΤΟΙΧΟΥΣ Η ΑΛΛΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ.
Οι Βίγλες που ονομάζονται επίσης και Φρυκτωρίες ήταν παρατηρητήρια αλλά και ένα σύστημα επικοινωνίας πολύ σημαντικά για το αμυντικό σύστημα αλλά και για την επικοινωνία του νησιού από τις αρχές του 11ου αιώνα έως και τις αρχές του 19ου αιώνα μ.Χ. Κατασκευάστηκαν κυρίως από την ανάγκη των κατοίκων ,σε περιοχές που μαστίζονταν από αλλεπάλληλες επιδρομές πειρατών και κουρσάρων , να προστατευτούν. Βίγλες υπήρχαν στην Σύρο ως μερικές δεκαετίες πριν αλλά η ασχετοσύνη, η ανιστορικότητα και προπάντων η αδιαφορία του ίδιου του κράτους και της πολιτείας σχεδόν τις άφησε να χαθούν όπως τόσα αλλά σημαντικά σημαντικά και ιστορικά κτήρια που βρισκόταν σε όλη την Ελλάδα και φυσικά στην Σύρο μας. Το πιο ενδιαφέρον της έρευνας αυτής ήταν η αναζήτηση των βιγλών ,διότι είχα την τύχη να εξερευνήσω αρκετά μέρη της Σύρου με πολύ προσοχή και παρατηρητικότητα ώστε να «πετύχω» απομεινάρια από βίγλες που σήμερα δεν έχει απομείνει τίποτα πάρα μόνο ένας σωρός από πέτρες– σημεία σε περιοχές της Σύρου εντελώς άγνωστα ακόμα και στους Συριανούς. Έπρεπε να ψάχνω σε δύσβατες περιοχές όπου η προσπέλαση σήμερα είναι αδύνατη.
Η ιστορία των Βιγλών Φρυκτωρίες
Οι πρόγονοι των Βιγλών Οι φρυκτωρίες ήταν ένα σύστημα συνεννόησης με φωτεινά σήματα που μεταβιβάζονταν από σημείο σε σημείο και από περιοχή σε περιοχή όπως ήταν στημένες οι Βίγλες με τη χρήση πυρσών στη διάρκεια της νύκτας (φρυκτός=πυρσός και ώρα = φροντίδα). Ήταν η ανάγκη της πληροφόρησης από μεγάλες αποστάσεις στρατιωτικών ειδήσεων και όχι μόνο που οδήγησε τους Έξυπνους Αρχαίους να εφεύρουν αυτό το σύστημα «Τηλεγράφου» στη χρήση «φρυκτωρίων» δηλαδη. Φρυκτός σημαίνει δαυλός ή πυρσός φλεγόμενος, που οι φρυκτωροί άναβαν σε υψηλούς διαδοχικούς σταθμούς και μετέδιδαν ειδήσεις. Έτσι αναφέρει ο Αισχύλος (Αγαμ. 29 και 282) έφθασε η είδηση της πτώσης της Τροίας στην Κλυταιμνήστρα στο ανάκτορο των Μυκηνών. Ο Αισχύλος στο έργο του περιγράφει Αγαμέμνων την είδηση της πτώσης της Τρίας, η οποία μεταδόθηκε ως τις Μυκήνες με τις φρυκτωρίες. Το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες μέχρι το 1850 και μπορούσε να μεταφέρει μηνύματα με ένα κοινό κώδικα φωτεινών σημάτων η με πυρσούς ανάλογο με αυτόν που χρησιμοποιούσαν μέχρι μερικές δεκαετίες πριν οι σηματόροι του στρατού με την αναβόσβηση φακών με το σύστημα Μορς λέγοντας μικρές κωδικές φράσεις.
Οι Βίγλες λοιπόν η Φρυκτωρίες HTAN κυλινδρικά κτίρια, συνήθως με ύψος γύρω στα 12 με 20 μέτρα και με 15 μέτρων διάμετρο. Οι Βίγλες είχαν ένα πολύ έξυπνο ¨κόλπο¨. ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΠΟΡΤΕΣ ή άλλο είδος ανοίγματος. Ο παρατηρητής- Βιγλάτορας, πετούσε ένα σχοινί με γάντζο και αφού στερεωνόταν αναρριχώνται στο πύργο. Με το να μην έχουν πόρτες, βοηθούσαν τους βιγλάτορες να νιώθουν μια σχετική ασφάλεια να αντικρούουν με επιτυχία τις επιθέσεις των πειρατών αφού δεν μπορούσαν να παραβιάσουν τις ανύπαρκτες πόρτες ώστε να μπουν και να σκοτώσουν τους βιγλάτορες.
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΑΝ.
Αν ο Βιγλάτορας (παρατηρητής) έβλεπε ένα εχθρικό πλοίο ενημέρωνε τους άλλους βιγλάτορες ανάβοντας πυρσούς η μεγάλη φωτιά (τη νύχτα) ή με σήματα καπνού (τη μέρα) έτσι ώστε οι βιγλάτορες να έχουν χρόνο να προετοιμάσουν την άμυνά τους. Έτσι υπήρχαν ξύλα στο εσωτερικό της Βίγλας προκειμένου ο Βιγλάτορας να είναι ικανός να κάνει σήματα αμέσως. Στο εσωτερικό τους, οι Βίγλες ήταν γεμάτες από μπάζα κατεδάφισης μέχρι τα 2/3 του ύψους τους.
Μπορείτε να καταλαβαίνεται ποσό σημαντικές ήταν οι Βίγλες. Σχεδόν πάντα και ειδικότερα σε περιόδους πολέμου η επιθέσεων πειρατών η εχθρών όλα τα μάτια των κάτοικων ήταν μόνιμα στημένα σε αυτές.
Καταλαβαίνετε επίσης ποσό σημαντικό ήταν η γεωγραφική επιλογή και το στήσιμο των Κτιρίων αυτών ώστε να είναι απόλυτα ευδιάκριτα στους κατοίκους αλλά και στα πλοία που ταξίδευαν στην θάλασσα αφού όπως θα διαβάσετε παρακάτω λειτουργούσαν και σαν Φάροι αλλά και σαν επικοινωνία ανάμεσα στην ξηρά με τα πλοία.
Οι Βίγλες χρησιμοποιούντο τόσο κατά την διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, όσο και κατά την διάρκεια της ειρήνης, όταν τα νέα και οι διαταγές των αρχόντων έπρεπε να φτάσουν το συντομότερο δυνατό στον προορισμό τους. Κάτι τέτοιο αφορούσε κυρίως τις αυτοκρατορίες, των οποίων οι αχανείς εκτάσεις έκαναν πολύ δύσκολη τη σχετικά γρήγορη ενημέρωση.
Μπορείτε να φανταστείτε πως από βίγλα σε Βίγλα ανταλλασσόταν τα μηνύματα με κάποιο Κώδικα φωτεινό η όπως είπαμε με καπνό την ημέρα (όπως οι Ινδιάνοι …) και έτσι έφτανε το μήνυμα σιγά σιγά στον προορισμό του ταξιδεύοντας χιλιόμετρα μέσα στις αυτοκρατορίες. Πολλά από τα φωτεινά σήματα ανταλλάσσονταν τη νύχτα στη θάλασσα μεταξύ πλοίων, μεταξύ πλοίων και ξηράς και γενικά πρέπει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα από αυτά αντιστοιχούσαν σε προσυμφωνημένα μηνύματα. Τα φωτεινά αυτά σήματα οι Έλληνες τα ονόμαζαν «πυρσούς» ή «φρύκτους» και από εδώ γνωρίζουμε και τους «φίλιους φρύκτους» ή τους «πολέμιους φρύκτους». Συγκεκριμένα όπως σημειώνει ο Θουκυδίδης, όταν στο στρατόπεδο έρχονταν φίλοι, οι στρατιώτες ύψωναν απλώς τους αναμμένους πυρσούς (φίλιοι φρύκτοι), ενώ όταν πλησίαζαν εχθροί, οι πυρσοί ανέμιζαν δεξιά-αριστερά (πολέμιοι φρύκτοι). Οι πυρσοί αυτοί στη διάρκεια της ημέρας απλώς έβγαζαν πολύ καπνό, που σήμαινε ότι χρησιμοποιούσαν εύφλεκτα υλικά, στα οποία πολλοί ιστορικοί αποδίδουν τις λέξεις/φράσεις φρύκτους ανίσχειν, πυρσεύειν, φρυκτωρεύω (γνωστοποιώ είδηση από μεγάλη απόσταση) και φρυκτωρίες.
Οι φρυκτωρίες εκμεταλλευόμενες τα νησιά του Αιγαίου και την ορεινή μορφολογία του Ελλαδικού χώρου, χρησιμοποιούν την φωτιά και έναν κώδικα αναπαράστασης γραμμάτων (παρόμοιο του κώδικα Μορς) για την μετάδοση αξιόπιστων μηνυμάτων σε πολλά χιλιόμετρα (έως και 130). Στην ουσία μιλάμε για την προϊστορία του τηλέγραφου. Αν ήταν νύχτα, οι υπεύθυνοι στρατιώτες στην φρυκτωρία (φρυκτωροί) άναβαν λαμπρές φωτιές για την μετάδοση σημάτων, ενώ κατά την διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιούσαν πυκνό καπνό. Η μελέτη των Φρυκτωριών εμφανίζει αρκετό ενδιαφέρον αλλά και δυσκολία, τόσο γιατί πολλοί από αυτούς τους αρχαίους πύργους έχουν καταστραφεί εντελώς, όσο και γιατί για όσους διασώζονται δεν μας είναι εύκολο να τεκμηριώσουμε την χρήση τους.
Στα Βυζαντινά χρόνια οι φρυκτωρίες ονομάζονταν «καμινοβίγλια» . Συνθετη λεξη από την Ελληνική λέξη καμίνι, επειδή άνοιγαν λάκκο όπως ανοίγουν στα καμίνια, όπου τοποθετούσαν οι λεγόμενοι καμινάρηδες ή καμινάδες εύφλεκτη ξυλεία, ξερά χόρτα και θάμνους (αφάνες, καλάμια κ.λ.π.) για ζωηρή φωτιά την νύκτα, ή βρεγμένα σανά και κοπριά βοοειδών (σβουνιές) για έντονο καπνό την ημέρα και την την λατινική λέξη vigil και vigilia που σημαίνει φυλακή, παρατηρητήριο, φρουρά. Έτσι η βίγλα= παρατηρητήριο, το ρήμα βιγλάρω και βιγλίζω= παρατηρώ, εποπτεύω από της βίγλας και το ουσιαστικό βιγλάτωρ η βιγλάτορας= ο φύλαξ, ο σκοπιωρός εξ ου και βιγλατόρια.
Η «βίγλα» βρισκόταν σε δεσπόζουσα υψηλή θέση (συνήθως σε κορυφές βουνών η σε ειδικά και σημαντικά θαλάσσιας περάσματα προεξοχές Γης στην θάλασσα κτλ) η οποία προϋπέθετε να είναι ορατή μεγάλη έκταση εδάφους, οι θέσεις αυτές ονομάζονταν «άκριες» και «ακριοτήρια», εξ ου και η ονομασία ακρίτες. Σε ομαλό έδαφος, όπου περνούσαν δρόμοι αναπτύσσονταν οργανωμένες στρατιωτικές βίγλες με «έσω βίγλα» «έξω βίγλα» οι λεγόμενες «στάσεις» με μόνιμα χτιστά με ξερολίθι «στασίδια» για τους πολεμιστές ακρίτες καβαλλαρέους τους «βιγλάτορες».
Το «εσωβίγλιον» με το «εξωβίγλιον» είχαν απόσταση «μη πλέον λίθου βολής. («Περί παραδρομής πολέμου», λέγεται ότι τη συνέγραψε ο Νικηφόρος Φωκάς).
ΠΟΙΟΙ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΑΝ ΒΙΓΛΑΤΟΡΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΗΣ ΒΙΓΛΑΣ
Το προσωπικό των καμινοβιγλίων όπως θα διαπιστώσετε δεν ήταν καθόλου τυχαία άτομα. Κάθε άλλο. Εκλεγόταν μεταξύ των εκλεκτότερων ανδρών και μάλιστα με πρώτο μέτρο την ανδρείαν, ήσαν άρχοντες, φεουδάρχες, τιμαριούχοι, ιδιοκτήτες γης. Οι βιγλάτορες είχαν συνήθως τροφή 15 ημερών (σύγκλινα, παξιμάδια και τυρί τουλουμίσιο καθώς και ασκούς (ασκία με νερό.). Κάθε βίγλα είχε τον διοικητή της. «Δομέστικος των τειχέων της βίγλας» Όνομα είναι λατινικής προέλευσης που έγινε Βυζαντινό αξίωμα «Δομέστικος των τειχέων» Απ’ αυτό προέρχεται και το μανιάτικο επώνυμο της οικογένειας των Δεμεστιχιάνων. Ο Δομέστικος δεν εγκατέλειπε ποτέ την βίγλα του όπως αναφέρουν οι Βυζαντινοί ιστορικοί «μαχόταν στα οικία». Μπροστά από το τείχος της «έσω βίγλας» υπήρχε «ο λώζος» όπου κυκλοφορουσαν ελευθέρα σκυλιά που αλυχτούσαν και προειδοποιούσαν σε τυχόν ερχομό των εχθρών, αυτά ήσαν μονίμως στον λώζο δεν μετακινούνταν παρά μονάχα εντός στρατοπέδου. Ο Δομέστικος με τους πεζούς πολεμιστές του, μάχονταν εναντίων των επιτιθέμενων εχθρών, με ρίψεις ακοντίων βελών (σαγιτών) και λίθων με τους λιθοβόλους ή καταπέλτες.
Ο βιγλάτορας δεν ήταν μόνος . Η Βίγλα είχε αρκετά άτομα. Υπήρχαν οι «καμινάδες», οι «λιθοβόλοι» που χειρίζονταν τις πολεμικές μηχανές, όλοι αυτοί στις ελεύθερες ώρες τους ασχολούνταν με την εξόρυξη κιόνων, κιονόκρανων, θωρακίων ακόμη και ορθογωνίων ογκολίθων (πλέχτουρα) που πουλούσαν για χτίσιμο ναών, πύργων, δημοσίων κτηρίων και τειχών των κάστρων, ίσως να εξήγαγαν κιόλας. Τα εναπομείναντα κομμάτια λίθων από τις λαξεύσεις τα μετέφεραν και ενίσχυαν τα πίσω τείχη της βίγλας, που ήσαν όλα χτίσιμο ξερολιθιάς και ήσαν έτοιμα να χρησιμοποιηθούν στους λιθοβόλους.
Η βίγλα είχε και υποδιοικητή. Λεγόταν «Δρουγγάριο της βίγλης των καβαλλαρίων». Ο Δρουγγάριος της βίγλας όριζε σύμφωνα με τις διαταγές του Δομέστικου τα «ημεροβίγλια» δηλ. τα στασίδια της ημέρας και όλα τα φυλάκια (μπαστούνες) ακόμη και τις βίγλες της νύκτας. Κατά το βραδάκι πήγαινε στο εξωβίγλιον και φώναζε: «Άρχοντες, ετοιμασθήτε δειπνήσατε και δότε τροφήν τοις ίπποις». («Περί παραδρομής πολέμου»). Κατά την νύκτα ο δρουγγάριος της βίγλας «εκέρτευεν» δηλαδή εκτελούσε έφοδο, για να βεβαιωθεί ότι είναι στις θέσεις τους, μια φορά εάν ο εχθρός ήταν μακριά και δύο φορές η περισσότερες, εάν ο εχθρός ήταν πλησίον. Ο Δρουγγάριος με την εμπροσθοφυλακή τον λεγόμενο Δρούγγο ή Ρύγχος «εξεστράτευε με καβαλλάριους, βαρέως οπλισμένους σκουτάτους και ελαφρούς τοξότες εναντίων των εχθρών, εγκαταλείποντας τα «στασίδια» μόνιμα παρατηρητήρια της «έξω Βίγλας».
Οι «Καβαλλάριοι» λεγόμενοι και «σκουτάτοι» ή «κατάφρακοι» ήταν άρχοντες, σαν αξιωματικοί με γη δική τους, φορούσαν αλυσιδωτό θώρακα το «λωρίκον», περικεφαλαία «κασίς», -εξ ου και το επώνυμο Κάσσης και Κασσίμης του Ακροταίναρου – περικνημίδες, ασπίδα το λεγόμενο «σκουτάριον», – εξ ου και το τοπωνύμιο Σκουτάρι της Μάνης – μακριά λόγχη «το κοντάριον» και κοντό σπαθί «σπαθίον». Οι έφιπποι αυτοί ακρίτες που πάντοτε ήσαν λιγοστοί σηκώνονταν από τ’ ακοίμητα στασίδια των να κυνηγήσουν πολυαριθμότερους εχθρούς ηρωποιήθηκαν, χιλιοτραγουδήθηκαν ως και η εκκλησία ακόμη σ’ ένα τέτοιο στασίδι με περικεφάλαιον τοποθέτησε τον Χριστό, την Παναγία και τους Άγιους στο χώρισμα του ιερού βήματος δεξιά κι αριστερά της Ωραίας Πύλης και άλλων πυλών αντικαθιστώντας τα μαρμάρινα πρωτοχριστιανικά σκαλιστά πανωθωράκια όπου υπήρχαν. Οι ελαφροί τοξότες «οι καλοϊππάρατοι» ήσαν καβαλλάριοι οπλισμένοι με «τοξάριον» φέροντας στην φαρέτρα τις «σαγίττες». Αυτοί είναι οι περίφημοι «Χωσάριοι» που εισχωρούσαν στις περιοχές του εχθρού και μάζευαν πληροφορίες. (Εκεί έχει την ρίζα του το τοπωνύμιο Χωσιάριον της Μάνης.) Είναι αυτοί που αργότερα δίδαξαν στη δύση την τέχνη του πολέμου και ονομάσθηκαν Ουσάροι στην Ρωσία κ.ά. Αυτοί χρησιμοποιούσαν την μυϊκή μαζί με την πνευματική δύναμη, είναι ο πόλεμος με κάθε λογής μέσον, όπως ενέδρα (χωσία) παραπλάνηση, με την ενέδρα πετύχαιναν τον «κλασματισμό» του εχθρού δηλαδή τον κατακερματισμό του.
Δεν ξέρω αν το προσέξατε τι δουλειά έκαναν οι «ΧΩΣΑΡΙΟΙ»! Οι πολεμιστές αυτή ήταν οι πρόδρομοι πολεμιστές του σημερινού ανορθόδοξου πολέμου των Λοκατζήδων και των Πεζοναύτων κ.λ.π. Στις εξορμήσεις τους οι Χωσάριοι, χρησιμοποιούσαν οτιδήποτε. Ακόμα φυσικά και τα ειδικά γυμνασμένα σκυλιά τους.
Οι Μπαστούνες.
Οι Μπαστούνες ήταν απλές, συνήθως κυκλικές, ξερολιθένιες κατασκευές, που χτίζονταν να προστατεύονται οι φύλακες φρουροί από το κρύο, αλλά και από τα βέλη ή ακόντια των αντιπάλων. Ήταν τα προκαλύμματα ή οι φυλάχτρες. Το ύψος τους σπάνια υπερέβαινε το μέτρο και η χωρητικότητά τους ήταν μόνο για ένα άτομο. Οι πέτρες της Μπαστούνας χρησιμοποιούνταν στην εσχάτη ανάγκη και για πόλεμο. Από πάνω δεν είχαν σκεπή για προστασία των φρουρών από τον εχθρό ή από τις καιρικές συνθήκες. Οι Μπαστούνες χτίζονταν σε επίκαιρα σημεία ελέγχου των διαβάσεων και συχνά στα καλλίτερα σημεία των βιγκλατορίων.
Οι Συριανοί Βιγλάτορες και η εποπτεία του θαλάσσιου χώρου
Οι συριανοί της εποχής εκείνης εμφανίζονται να είναι γενναίοι και να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους των πειρατών με αυταπάρνηση και θάρρος. Ο Δέλλα Ρόκκα ασχολήθηκε με λεπτομέρεια για την ζωή των συριανών επί Τουρκοκρατίας . Μας αφηγείται πολλά επεισόδια ανδρείας και θάρρους συριανών που αντιμετώπιζαν τις κουρσάρικες επιδρομές με γενναιότητα και τις περισσότερες φορές εξέρχονταν νικητές. Οι κάτοικοι που ζούσαν μέσα στο Κάστρο (τα τείχη δηλαδή) εύκολα προστατεύονταν από τις κουρσάρικες επιδρομές ,χάρη στα τείχη της πόλης ,τα οποία δεν ήταν εύκολο να παραβιάσουν οι επερχόμενοι πειρατές. Αντίθετα, οι χωρικοί που ζούσαν στην ύπαιθρο πέρασαν τα πάνδεινα από τους πάση φύσεως κλέφτες και αδέσποτους κακοποιούς που δέσποζαν στο Αιγαίο. Εκτός από τα τείχη οι νησιώτες στις Κυκλάδες χρησιμόποιούσαν και ένα άλλο σύστημα για να ειδοποιούνται μεταξύ τους όταν εμφανιζόταν πειρατικό πλοίο ,τις Βίγλες. Οι Βιγλάτορες, επέβλεπαν τον θαλάσσιο χώρο και όταν έβλεπαν πειρατικό πλοίο να προσεγγίζει ενημέρωνε τους άλλους βιγλάτορες ανάβοντας φωτιά (τη νύχτα) ή με σήματα καπνού (τη μέρα) έτσι ώστε οι βιγλάτορες να έχουν χρόνο να προετοιμάσουν την άμυνά τους.
Το Δίκτυο των Βιγλών στη Σύρο
Η Σύρος μας είναι ένα νησί βραχώδες με απότομες πλευρές κυρίως στο βόριο μέρος του ,ενώ στον υπόλοιπο παραθαλάσσιο χώρο υπάρχουν ηπιότεροι σχηματισμοί. Το αμυντικό σύστημα του νησιού αποτελούνταν από βίγλες ,φρούρια και σαφώς τα τείχη. Τα τείχη ήταν έτσι σχεδιασμένα ώστε να προστατεύουν την Απάνω Μεριά (τον οικισμό) ,ενώ οι βίγλες και τα φρούρια ήταν σχεδιασμένα έτσι ώστε να προσφέρουν την μέγιστη δυνατή ασφάλεια και προστασία στους κατοίκους εκτός τειχών. Κύρια βάση για τον σχεδιασμό ήταν η επιλογή των βέλτιστων σημείων εποπτείας αλλά και ανταπόκρισης είτε με άλλες βίγλες είτε με οικισμούς. Εστι οι βίγλες βρισκόταν στα μεγαλύτερα υψώματα και συνδέονται οπτικά μεταξύ τους , ώστε να γίνεται ταχύτερα η μετάδοση των μηνυμάτων κινδύνου προς τους κατοίκους την μέρα με καπνό και το βράδυ με φωτιά Πολύ σημαντικό είναι ότι ήταν τέτοια η θέση τους ώστε να μπορούν παράλληλα να προειδοποιούν και τα γειτονικά νησιά για την εμφάνιση του επιδρομέα.
Οι 26 βίγλες της Σύρου ΚΑΙ Τα απομεινάρια του Σήμερα
Ξέρουμε ότι η «κωμόπολη» της Σύρου οικοδομήθηκε ,κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ,στο πάνω μέρος του απότομου λόφου της παλιάς Σύρου όπου κατασκεύασαν το μεν ισχυρό τείχος που περίβαλλε την πόλη αλλά και το δε κάστρο που ήταν καλά οχυρωμένο και μάλιστα αντιστάθηκε για μήνες στη πολιορκία του Βαρθολομαίου Γίζη κατά την περίφημη εκείνη εκστρατεία κατά της Σύρου το 1286.
Τα τείχη συντηρήθηκαν καθ’ όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ονομάζονταν ”μουράγιο”ανακαινίστηκαν
Δυστυχώς , λόγο σοβαρής και ανεξέλεγκτης καταπάτησης των περιοχών που υπήρχαν οι Βίγλες στη Σύρο ,από τους κατοίκους της για την οικοδόμηση οικημάτων, δεν υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη τους πέρα από αναφορές σε βιβλία που υπάρχουν στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Σύρου , γκραβούρες στο Ιστορικό Αρχείο της Άνω Σύρου και 2 βίγλες απο τις 26 βίγλες που αναφέρονται στο βιβλίο του Ανδρέα Δρακάκη ,Η Σύρα επί Τουρκοκρατίας (Τόμος Α)
1η περιοχή : Ανάσταση Σύμφωνα με την χαλκογραφία από τον περιηγητή Choiseul- Gouffier που απεικονίζει την Απάνω Μεριά της Σύρου υπάρχει μια βίγλα στο δεξί πάνω μέρος της χαλκογραφίας. Η περιοχή αυτή ονομάζεται Ανάσταση λόγο της Εκκλησίας της Αναστάσεως που υπάρχει εκεί σήμερα
2η περιοχή : Βόρνας (Άη- Γιώργης / Πύργο) Πρόκειται για μια από τις πρώην επτά Πορτάρες ή εισόδους του Κάστρου που δεν περιβαλλόταν από οχυρωμένο τείχος όπως στα άλλα νησιά. Το τείχος αντικαθιστούσαν στην περιφέρεια του οικισμού μεγάλα κτίρια με υψηλούς τοίχους .
Εκεί υπάρχει ένα βιγλοστάσι αλλά δυστυχώς δεν είχα πρόσβαση λόγο της χαράδρας που μας χώριζε.
3η περιοχή : Καστρί (Χαλανδριανή) Το μονοπάτι που οδηγεί από τη Χαλανδριανή στον προϊστορικό οικισμό Καστρί είναι σχεδόν αδιάβατο επειδή στο σημείο που διασχίζει τη βαθιά χαράδρα έχει καλυφθεί από βάλτους. Ωστόσο αξίζει να φτάσουμε εκεί γιατί είναι ο τόπος που πρωτοκατοικήθηκε από τον άνθρωπο. Εκεί βρίσκουμε μια ακόμα Βίγλα (ερείπια) όπου δυστυχώς και εκεί η πρόσβαση είναι αδύνατη.
ΠΗΓΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- Wikipedia ΒΑΡΕΛΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ – ΒΙΓΛΕΣ ΤΩΝ ΚΥΘΗΡΩΝ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΥΡΟΣ :ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ – ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΥΡΟΥ – ΔΡΑΚΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Η ΣΥΡΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Ά- ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΑΝΩ ΣΥΡΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ – H ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ TΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ . ΠΡΩΣΩΠΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ. ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ – http://www.mani.org.gr/
Στις Φωτογραφίες λόγω έλλειψης φωτογραφιών από την Σύρο και προκειμένου να κατανοήσετε καλύτερα τι ακριβώς είναι οι Βίγλες χρησιμοποίησα και φωτογραφίες από βίγλες της Χίου, των Κυθήρων και του Μιστρά.
Γράφει :O δημοσιογράφος και Ιστορικός Παναγιώτης Κουλουμπής
