Ποιος ήταν ο πρώτος επίσημα καταγεγραμμένος Δημότης της Νέας Πόλης που Ονομάστηκε Ερμούπολη;
Tι ήταν ο όρκος υποταγής που έδιναν οι Δημότες της νεοϊδρυθείσας πόλης που ονομάστηκε Ερμούπολη και σε ποιον την έδιναν για να τους επιτραπεί μετά να κάνουν αίτηση στον Νέο Δήμο της πόλης ώστε να ονομαστούν επίσημα πολίτες της Ερμούπολης;
Ποια άγνωστη ιστορία κατάλοιπο των 400 χρόνων σκλαβιάς της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα κρύβεται πίσω από όλα αυτά και ξεκίνα από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως;
Ένα ακόμα άρθρο από την άγνωστη ιστορία της Ερμούπολης. Μια σπάνια ερευνά και ένα ντοκουμέντο που θα σας εκπλήξει και θα σας διδάξει πολλά.
Το 1834 όταν συστάθηκε ο Δήμος Ερμουπόλεως συντάχτηκε σύμφωνα με τον τότε ισχύοντα νόμο περί Δήμων (της 27.12.1833) το λεγόμενων «πρωτόκολλο των νέων Δημοτών».
Ο νομός αυτός απαιτούσε δια να γίνει κάποιος δημότης ενός Δήμου που επιθυμεί θα πρέπει να δώσει πρώτα από όλα τον λεγόμενων «όρκον υποταγής» προς τον Βασιλέα Οθωνα.
Αυτός ο «όρκος υποταγής» ήταν κατάλοιπο της τουρκοκρατίας.
Στην πραγματικότητα ήταν ένας ΔΟΥΛΟΠΡΕΠΗΣ ΟΡΚΟΣ ΥΠΟΤΑΓΗΣ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ ΣΤΟ ΣΟΥΛΤΑΝΟ.
Απόσπασμα αυτού του σπάνιου ντοκουμέντου και την ιστορία του θα διαβάσετε παρακάτω.
Μετά λοιπόν από τον «όρκον υποταγής» του νέου Δημότη στον βασιλιά Οθωνα ο νέος Δημότης έπρεπε να υποβάλει αίτηση προς τον Δήμο για να τον κάνει ο Δήμος δεκτό.
Απαραίτητα στοιχειά της αίτησης αυτής ήταν ο ονοματεπώνυμο του αιτούντος, η ηλικία του ο τόπος καταγωγής του το επάγγελμα του και το έτος της εγκαταστάσεώς του στον τόπον τον οποίο ήθελε αν γίνει δημότης.
Την σπάνια αυτή πληροφορία την έμαθα διαβάζοντας το καταπληκτικό Ιστορικό βιβλίο του Ανδρέα Δρακάκη τιμηθέντα με το Βραβείο Της Ακαδημίας Αθηνών.
Οι Αιτήσεις αυτές που υποβλήθηκαν εκείνη την εποχή θα πρέπει λογικά να φυλάσσονται στα παλιά αρχεία του Δήμου της Ερμούπολης ακόμα.
Η Πρώτη υποβληθείσα δήλωση προς εγγραφή ως Δημότη Ερμουπόλεως με τον αριθμό Νο1 ήταν του Σερραίου μεγαλέμπορου Νικόλαου Ταρποχτζή την οποία μπορείτε να διαβάσετε και να μελετήσετε στην φωτοτυπία την οποία φωτογράφησα από το Βιβλίο του Ανδρέα Δρακάκη που έχω στην κατοχή μου.
Από την μελέτη του δημοτολογίου των ετών 1834 έως 1844 μάθαμε ότι οι δημότες που έκαναν αίτηση να γίνουν Δημότες Ερμουπόλεως ήταν αυτοί που κατά τα έτη 1821, 1822, και 1823 είχαν πρώτο – εγκατασταθεί στην Ερμούπολη ως προσφυγές. Και εξακολουθούσαν να μένουν σε αυτήν φυσικά ακόμα.
Πολύ σημαντικό είναι ότι δεν γίνονταν δεκτοί όσοι είχαν φύγει από την Ερμούπολη και είχαν εγκατασταθεί κάπου αλλού ακόμα και αν το επιθυμούσαν.
Δεκτοί ήταν μόνο όσοι ήταν ενεργά μέλη της Ερμουπολίτκης κοινότητας και διέμεναν μόνιμα στην στον νεοϊδρυθέντα οικισμό της Ερμούπολης έχοντας κάποιο ιδιόκτητο σπίτι στο οποίο και διέμεναν.
Αυτό το σπάνιο Ιστορικό ντοκουμέντο όπως είπαμε ήταν κατάλοιπο της Τουρκοκρατίας. Απότοκο των συμφωνιών, που ανάγονται στην περίοδο πριν την πτώση της Κωνσταντινούπολης.
Τον έδιναν οι πατριάρχες, όταν αναλάμβαναν τα καθήκοντά τους στον Σουλτάνο. Για την ακρίβεια, δεν πρόκειται για μια απλή ομολογία πίστης προς το σουλτάνο, αλλά για μια δήλωση υποταγής όχι μόνον στον «κραταιόν αυτοκράτορα βασιλέα», αλλά και στη γυναίκα και στα παιδιά του («ου μόνον εις τον βασιλέα, αλλά και εις την βασίλισσαν και εις τα βασιλίδια»), ακόμα και στους γαμπρούς του.
«Ομολογώ πίστιν και εύνοιαν εις τον κραταιόν βασιλέα, την βασίλισσαν και τα βασιλίδια…»
Κύρια πηγή της πληροφορίας αυτής είναι το τρίτομο έργο του αρχιμανδρίτη Καλλίνικου Δελικανή, αρχειοφύλακα του Οικουμενικού Θρόνου, έκδοση 1904, «Σωζόμενα Επίσημα Εκκλησιαστικά Έγγραφα του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς τας Εκκλησίας Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων, Κύπρου, Ρωσσίας, Βλαχίας, Μολδαβίας, Σερβίας, Αχριδών, Πεκίου και των εν Άθω Μονών», τα οποία περισυλλέγηκαν και συναρμολογήθηκαν με εντολή του οικουμενικού πατριάρχη Ιωακείμ του Γ΄.
To 1905 εκδόθηκαν από το Πατριαρχικό Τυπογραφείο υπό την επιστασία του αρχειοφύλακα του Πατριαρχείου Καλλίνικου Δελικανή τα σωζόμενα επίσημα εκκλησιαστικά έγγραφα από το 1564 έως το 1863, που αφορούσαν στις σχέσεις τού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως με διάφορες ορθόδοξες Εκκλησίες.
Ο όρκος υποταγής στο σουλτάνο, που έδιναν οι πατριάρχες επί Τουρκοκρατίας, είναι καταγεγραμμένος στον τρίτο τόμο.
Παρακάτω θα διαβάσετε ένα απόσπασμα, ενδεικτικό της πατριαρχικής δουλοπρέπειας έναντι της οθωμανικής εξουσίας.
«Ομολογώ δια της παρούσης μου εγγραφής ίνα φυλάττω προς σε τον κραταιόν αυτοκράτορα βασιλέα καθαράν πίστιν και εύνοιαν, καθά χρεωστώ τούτο από φυσικού και νομίμου χρέους, και ίνα υπάρχω εις τον ορισμόν και εις το θέλημα και εις το πρόσταγμα της βασιλείας σου, και κατά παντός ανθρώπου εναντιουμένου τω παρόντι όρκω»• και μετ’ ολίγα, ου μόνον εις τον βασιλέα, αλλά και εις την βασίλισσαν, και εις τα βασιλίδια αυτών τον όρκον απευθύνει λέγων• «ει δε συμβή το κοινόν τινι αυτών αποδούναι χρέος, ίνα έχω απεντεύθεν χωρίς αμφιβολίας οιασδήτινος η χρείας ετέρου όρκου προς τον περιπόθητον υιόν της αγίας σου βασιλείας φυλάσσειν επ’ αυτόν την αυτήν καθαράν πίστιν και άδολον εύνοιαν.
»(…) Σωζομένης δε της προς αυτόν πίστεως, και ευνοίας μου, και της τιμής της βασιλείας σου, ίνα υπάρχω εις τον ορισμόν και εις το θέλημα και πρόσταγμα της περιποθήτου αυγούστης της αγίας σου βασιλείας»• και μετ’ ολίγα• «ίνα υπάρχω εις τον ορισμόν και εις το θέλημα και πρόσταγμα της βασιλείας σου και ποιήσω καθώς αν διορίσηται η βασιλεία σου εγγράφως τε και αγράφως, η περί της περιποθήτου σου θυγατρός της περιφανεστάτης ( . . . . ) και του μέλλοντος αυτή συζευχθήναι, η περί άλλης τινός οικονομίας ορισθησομένης παρά της βασιλείας σου.
»Εάν δε γένηται οιοσδήτις δισταγμός, η αμφιβολία, απευθύνω εμαυτόν εις την περί τούτων ερμηνείαν, κατά τον ορισμόν της βασιλείας σου, και ως φυλάξω ταύτα δια της παρούσης μου εγγραφής σώα και απαράθραυστα, εκτός δόλου και πάσης παροικίας, η παρερμηνείας τινός• ούτως είη μοι και το θείον ίλεων.
»(…) Φυλάσσειν προς μεν τον βασιλέα πίστιν ορθήν, προς δε τας εκκλησιαστικάς παραδόσεις και συνηθείας έχειν γνώμην αμετακίνητον, και μηδαμώς νεωτερίζειν εν ταύταις• άλλως δε ποιούντα ταύτα και απαυθαδιάζοντα η προς τον βασιλέα, η προς τας εκκλησιαστικάς διατυπώσεις εκπίπτειν της αξίας, ώστε ου μόνον αρχιερέα, αλλά ουδέ χριστιανόν λέγεσθαι• τούτο γαρ σημαίνει το από Χριστού μη κεκλήσθαι, ως τον χριστόν Κυρίου παρενοχλούντα.»
Πηγές. Ανδρέα Θεοδ. Δρακάκη. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ (ΣΥΡΑΣ) ΒΡΑΒΕΙΟΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ 1974 – Τόμος Α – (1821 – 1825) ΑΘΗΝΑ 1979.
Καλλίνικου Δελικανή τα σωζόμενα επίσημα εκκλησιαστικά έγγραφα από το 1564 έως το 1863.
Γράφει:O δημοσιογράφος και Ιστορικός Παναγιώτης Κουλουμπής
