Τα Γεφύρια της Σύρου. Κατασκευές που δαμάζουν την Φύση και ενώνουν ανθρώπους και Γη.
Γνωρίζετε Πόσα Γεφύρια έχει η Σύρος; Την Ιστορία τους?
Ποια είναι η Περιοχή Τρία Γεφύρια στην Ερμουπόλη της Σύρου; Γιατί Ονομάστηκε έτσι?
Tα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους τα οποία έχουν σχέση με το ότι βρίσκονται σε νησί άλλα μοιάζουν πολύ με αυτά της Στερεάς Ελλάδος αφού η η αρχιτεκτονική τους παραπέμπει σε ορεινή περιοχή και όχι σε νησί.
Εννέα λίθινα τοξωτά γεφύρια απαράμιλλης ομορφιάς βρίσκονται στην Ερμούπολη και αντιστέκονται ακόμα στη φθορά του χρόνου.
Ενας ανεκτίμητος θησαυρός άλλα και ένας παντελώς ανεκμετάλλευτος θησαυρός.
Τα πέτρινα γεφύρια τα οποία ως επί το πλείστον βρίσκονται στην περιοχή της Ερμούπολης και Άνω Σύρου αποτελούν μνημεία μιας ξεχασμένης αρχιτεκτονικής, εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να σηματοδοτούν έκτος την εποχή τους άλλα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, τα οποία έχουν σχέση με το ότι βρίσκονται σε νησί άλλα μοιάζουν πολύ με αυτά της Στερεάς Ελλάδος αφού η η αρχιτεκτονική τους παραπέμπει σε ορεινή περιοχή και όχι σε νησί.
Τα Γεφύρια του Ξηροκάμπου, του Αγίου Αθανασίου, του υπουργούντος Π. Ράλλη, των Ταξιαρχών, της Άνω Σύρου, του Αγίου Δημητρίου, της “Χαρίκλειας”, το Φραγκογέφυρο και το Τρίτοξο Γεφύρι της Λαλακιάς αποτελούν μερικά από τα αρχιτεκτονικά κοσμήματα της Σύρου, τα οποία θα έπρεπε να καταγραφούν και να χαρακτηριστούν διατηρητέα.
Μερικά από αυτά βρίσκονται σε κεντρικούς δρόμους του νησιού, ενώ κάποια άλλα απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή από τους λάτρεις τόσο της φύσης, όσο και των παραδοσιακού πλούτου του τόπου τους.
Η ανάδειξη αυτών γεφυριών κρίνεται επιβεβλημένη και θα έρθει να συμπληρώσει το πάζλ των σημαντικών στόχων της τουριστικής προβολής του Νησιού μας αλλά και τη διατήρηση της πολιτιστικης κληρονομιας μας.
ΤΑ ΤΡΙΑ ΓΕΦΥΡΙΑ.
Πολλοί συχνά χρησιμοποιουμε την έκφραση «Τα Τρία Γεφύρια» και αναφερόμαστε στην περιοχή της Λαλακιας.
Πόσοι όμως γνωρίζουν αληθινά γιατί ονομάστηκε έτσι αυτή η περιοχή;
Το Γεφύρι της Λαλακιας με τις τρεις τοξωτές καμάρες κτίστηκε το 1869 σε σχέδιο του μηχανικού Σούτσου και την επίβλεψη του Βλυσίδη.
Το όνομα του το πήρε όχι από τις τρεις καμάρες όπως λανθασμένα νομίζει ο πολύς κόσμος άλλα διότι η περιοχή αυτή είχε πραγματικά τρία Γεφύρια.
Το πρώτο υπήρχε ακριβώς στην αρχή της Λαλακιας έτσι όπως ερχόμαστε από το λιμάνι εκεί που σήμερα βρίσκεται το φαρμακείο. Αυτό το Γεφύρι δεν ηταν ούτε πέτρινο ούτε μπεντένιο. Ήταν απλά Σιδερένιο και ένωνε την μια άκρη του δρόμου με την άλλη. Στο σημείο εκείνο ως πριν λίγα χρόνια υπήρχε και ένα περίπτερο όσοι θυμάστε.
Δυστυχώς δεν έχω καταφέρει να βρω καμία φωτογραφία από αυτό το Σιδερένιο γεφυράκι.
Έτσι λοιπόν έχουμε εκείνο το ξεχασμένο σιδερένιο γεφυράκι. Το Γεφύρι της Λαλακιας με τις τρεις καμάρες και το Φραγκογέφυρο. Πιο πάνω υπάρχει ακόμα μια γέφυρα. Χαμένη και ξεχασμένη στα μπάζα και στα χώματα.
Η Γέφυρα και η περιοχή βρίσκεται στο ύψος του σχολείου των Φρέρ και ονομάζεται ακόμα και σήμερα Γέφυρα Κουλουμπή.
Αυτό γιατί σε εκείνη ακριβώς σε εκείνο το σημείο υπήρχαν τα παλιά αρχοντικά της οικογένειας Κουλουμπή. Το Τριώροφο στην αρχή του Βρονταδου και το σήμερα ανύπαρκτο πλέον αφού κατεδαφίστηκε στην στροφή ακριβώς που αρχίζει η ανηφόρα για την Άνω Σύρο.
Για αυτό η περιοχή ονομάστηκε Τρία Γεφύρια.
ΤΟ ΦΡΑΓΚΟΓΕΦΥΡΟ
Το Φραγκογέφυρο είναι πιο πάνω από τα Τρία Γεφύρια. Κλασικό μονότοξο γεφύρι με πολλά «κλειδιά». Παλιά ένωνε την Ερμουπόλη (Η Καποδιστριου ηταν η περιοχή που κατέβαινε –ακόμα και σήμερα έτσι είναι- στην Ερμουπόλη από το σημείο αυτό τον Ξερόκαμπο και από εκεί για την Άνω Σύρο. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Μήκος: 9,50μ Πλάτος: 6,55μ Ύψος: 5,40μ
ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΦΛΕΒΑΣ
Ένα από τα άγνωστα γεφύρια της Σύρου που πολλοί περνούν από πάνω άλλα ελάχιστοι συνειδητοποιούν ότι είναι ένα από τα πιο παλιά γεφύρια της Σύρου.
Το γεφύρι αυτό έχει «κλειδί» και είναι φτιαγμένο από πέτρα και μάρμαρο. Περιβάλλεται από φυτά και πέτρες ενώ η χρήση του είναι να ενώνει τον Ταξιάρχη με τη Φλέβα. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Μήκος 12,8μ Πλάτος 4,46μ Ύψος 5,04μ
ΓΕΦΥΡΙ ΞΕΡΟΚΑΜΠΟΥ
Είναι χτισμένο στην δεξιά πλευρά του μεγάλου τρίτοξου γεφυριού της Λαλακιάς. Πάνω του υπάρχει επιγραφή που αναφέρει ότι το γεφύρι έγινε με δαπάνη του Ι. Καλαμάρη. Είναι κατασκευασμένο από πέτρα και από πάνω περνούσαν γαϊδούρια που μετέφεραν τα πράγματα των κατοίκων στην άλλη πλευρά της περιοχής. Η πολύ πυκνή βλάστηση που υπάρχει γύρω απ’ αυτό το γεφύρι, αποδεικνύει ότι τουλάχιστον κάποτε περνούσε πολύ νερό. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Ύψος: 2,89μ Μήκος: 7,50μ Πλάτος 2,10μ
ΓΕΦΥΡΙ ΑΝΩ ΣΥΡΟΥ
Αχρονολόγητο. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για την χρονολογία κατασκευής του ούτε για τους ανθρώπους που το κατασκεύασαν.
Είναι μια χαρακτηριστική Πεζογέφυρα από πέτρα, που ενώνει την Άνω-Σύρο και την Ερμούπολη. Πάνω στο γεφύρι διακρίνονται ακόμα τρύπες για τις σκαλωσιές όταν κατασκευαζόταν. Το κατάστρωμα είναι πέτρινο. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Μήκος 32μ Πλάτος 6,28μ Ύψος 6,70μ
ΓΕΦΥΡΙ ΑΓ.ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ.
Όχι πριν ιδιαίτερα πάλα χρονιά, πριν κατασκευαστεί ο δρόμος για την Βάρη ήταν ο μοναδικός δρόμος για να φτάσει κανείς στην Βάρη. Σήμερα τον λένε ο «Παλιός Δρόμος της Βάρης» Είναι πέτρινο γεφύρι που δυστυχώς ο χρόνος και η αδιαφορία τον αφήνουν να καταστρέφεται σιγά σιγά. Πολλές πέτρες έχουν αρχίσει να φεύγουν από τη θέση τους. Ένα χαρακτηριστικό του είναι ότι κτίστηκε εξ αρχής πάνω σε πέτρες. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Ύψος 3,40μ Πλάτος 5,00μ Μήκος 7,00μ
ΓΕΦΥΡΙ ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Λίγο πριν στρίψει κανείς για τον τελικό δρόμο για την Εκκλησία του Αγίου Δημήτριου υπάρχουν όχι ένα άλλα δυο εξαιρετικής αρχιτεκτονικής γεφύρια. Είναι μονότοξο και συνδυάζει μπετό και πέτρα μαζί. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Ύψος 5,90μ Πλάτος 5,25μ Μήκος 11,50μ.
Το Άλλο βρίσκεται εκεί ακριβώς που ηταν η είσοδος του λατομείου σμυρίδας, ( Σπηλιά Χαρίκλειας) Επίσης μονότοξο, φτιαγμένο από πέτρα και φαίνεται χαρακτηριστικά το κλειδί του. Από πάνω του περνά ο δρόμος Για τον Άγιο Δημήτριο.
ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑΣ
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Μήκος 14.5μ Πλάτος 5.03μ Ύψος 5.24μ
Και τα δυο είναι πολύ κοντά το ένα στο άλλο. Ο χώρος γύρω από αυτά είναι γεμάτος από πυκνή βλάστηση ενώ παλαιοτερα υπήρχαν και ραγές από κάτω τους που περνούσαν τα βαγονέτα με τα υλικά από το λατομείο. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Μήκος 14.5μ Πλάτος 5.03μ Ύψος 5.24μ.
Δυστυχώς και τα δυο είναι τελείως παραμελημένα και γεμάτα σκουπίδια.
ΓΕΦΥΡΙ ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Ένα από τα ωραιότερα τοπία της Σύρου. Ένα πέτρινο γεφύρι με 2 στρώσεις, το οποίο και αυτό περνά δύσκολες εποχές από τον χρόνο και τον άνθρωπο. Κτίστηκε πάνω σε βράχους και από κάτω του περνούσε ο χείμαρρος του νερού που έρχεται από το Άγιο Θανάση.
Τα παλιά χρόνια ήταν ο μοναδικός δρόμος για το Κίνι και την Άγια Παρασκευή. Είναι πολύ όμορφες οι θύμησες όταν τα καλοκαίρια ο κόσμος την ημέρα της Αγίας Παρασκευής ανέβαινε τον δρόμο αυτόν κατά εκατοντάδες ενώ επειδή ηταν η εποχή των συκών άνθρωποι πουλούσαν σύκα στον δρόμο. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Πλάτος 3,27μ Μήκος 21,9μ Ύψος 5,88μ.
ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ
Το γεφύρι βρίσκεται στην περιοχή των Ταξιαρχών. Τα παλιά χρονιά γεφύρωνε το ρέμα που περνά από κάτω. Το χρησιμοποιούσαν κυρίως τα εργοστάσια της περιοχής για να μεταφέρουν υλικά & εμπορεύματα. Το γεφύρι είναι κατασκευασμένο από πέτρα και μάρμαρο (στην αρχική του μορφή) και μετέπειτα το μπετόν (μετά από διαπλάτυνση) ήρθε να καταστρέψει κατά πολύ την ομορφιά του. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Ύψος 5μ Μήκος 8,5μ Πλάτος 9,3μ.
Ο χαρακτηρισμός των γεφυριών ως μνημείων έχει σκοπό τη θεσμική εξασφάλιση της διάσωσης, συντήρησης και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Σύρου και εκεί πρέπει να επικεντρωθούμε σαν λαός και σαν σκοπό. Να σώσουμε την κληρονομιά των προγόνων μας.
Να αφήσουμε πίσω μας υλικό για διδάγματα,σ κέψεις έργα. Όχι ερείπια.
Οι κατασκευές αυτές, που ήταν απαραίτητες για την μετακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων στις παραδοσιακές κοινωνίες της Σύρου των δύο προηγούμενων αιώνων, δημιουργήθηκαν κάτω από ιδιαίτερες, συχνά επώδυνες ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
Αποτελούν, λοιπόν, πολύ χαρακτηριστικά και αξιόλογα δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής. Επιπλέον όμως, αποτελούν αδιάψευστα τεκμήρια των αγώνων των Συριανών για την προκοπή του τόπου τους και της συμβολής τους στην εξέλιξη της χώρας.
Τα χωριά, τα λιθόστρωτα καλντερίμια, οι πέτρινες βρύσες, τα γεφύρια, Τα καταστρώματα των τοπικών γεφυριών και οι μαρμάρινες επιγραφές που υπάρχουν σε αυτά πρέπει να χαρακτηριστούν μνημεία.
Πρέπει να δοθεί και να αναγνωριστεί η Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό και τις ιδιοτροπίες της γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους και να πράξουμε έργα που να καταδεικνύουν την επιδεξιότητα τους ως τεχνίτες μαστόρους που κατάφερνες με ελάχιστα μέσα να γεφυρώνουν οποιοδήποτε ρέμα, παραπόταμο ή ποταμό, προκειμένου να συνδεθούν με τα άλλα χωριά, να αποκτήσουν πρόσβαση στα χωράφια, τα βοσκοτόπια ή να εμπορευθούν.
ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΣΙΜΟΣ και πράξεις που αναδεικνύουν τον πολιτισμό ενός τόπου.
Γράφει ο δημοσιογράφος και Ιστορικός :Παναγιώτης Κουλουμπής
