Δημήτρης Μουδατσάκης: Πτυχιούχος ετών 88 με καρδιά…. 20αρη

– Συγκινητικές στιγμές στη τελετή τη αποφοίτησής του απ’ το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης

Ο Δημήτρης Μουδατσάκης, ο αιώνιος έφηβος της μόρφωσης, η προσωποποίηση της δια βίου μάθησης, “φώτισε” με το λαμπρό παράδειγμά του τη χθεσινή ορκωμοσία της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο κεντρικότατο αμφιθέατρο Δ3.

Ήταν ο “special guest” κι ο “mvp”, όπως το αποκάλεσαν οι πρυτανικές αρχές και οι καθηγητές του, ανάμεσα στους υπόλοιπους 47 αποφοίτους του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας.

Εμφανώς συγκινημένος για την επιβράβευση των κόπων του, η φωνή του “έσπασε” όσες φορές πήρε το λόγο: και όταν ανέβηκε στο βήμα του ομιλητή και όταν στάθηκε μπροστά απ’ τους δημοσιογράφους, ενόσω ευχαριστούσε τους καθηγητές και τους συμφοιτητές του γι’ αυτό το υπέροχο ταξίδι στον “παράδεισο” της γνώσης, όπως χαρακτήρισε το Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Ένα ταξίδι που δεν σταματάει, αλλά συνεχίζεται, καθώς πλέον βάζει πλώρη και για το μεταπτυχιακό του!

Ταπεινός και προσγειωμένος, απεκδύθηκε τον χρυσοποίκιλτο μανδύα του απόλυτου πρωταγωνιστή, που αριστίνδην του αποδόθηκε. Το μαρτυρούσε η γλώσσα του σώματός του. Τα μάτια του “έλαμπαν” από χαρά, το βλέμμα του όμως ήταν στραμμένο προς τα κάτω. Ίσως ν’ αναλογιζόταν το πόσο μόχθησε για να δει το όνειρό του να υλοποιείται, αλλά και να μην σταματά. Στάθηκε στην άκρη, στην αναμνηστική φωτογραφία και μόνο όταν του ζητήθηκε μετατοπίστηκε στο κέντρο, πλάι στους καθηγητές του. Απόλυτα εξοικειωμένος με την τεχνολογία, έβγαλε και selfie με τον Αντιπρύτανη Κωνσταντίνο Σπανουδάκη. Εδώ τα κατάφερε περίφημα μέσα στην πανδημία με τις τηλεδιασκέψεις, σε μία απλή καθημερινή (νεανική) συνήθεια της εποχής θα κολλούσε;

“Έδινε κουράγιο στους συμφοιτητές του” ακόμα και απ’ τα τηλεπαράθυρα, αποκάλυψε ο αναπληρωτής καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Ηλίας Κολοβός, επιδοκιμάζοντας τον 88χρονο πτυχιούχο.

Ήταν ο γηραιότερος, ταυτόχρονα και ο πιο συνεπής φοιτητής του: δεν έχανε παράδοση! Στα πρωινά μαθήματα, που ορίζονται από το ωρολόγιο πρόγραμμα στις 08:30, σηκωνόταν αξημέρωτα απ’ το σπίτι του στη συνοικία του Κατσαμπά στο Ηράκλειο, άλλαζε δύο λεωφορεία – το αστικό και το υπεραστικό – κι ερχόταν στο Ρέθυμνο! Με μια μόνιμη λαχτάρα κι ένα άσβεστο χαμόγελο…

Με τέτοια συνέπεια, ήταν λογικότατο να αποφοιτήσει εγκαίρως, ακριβώς σε μία τετραετία!

Ο συνταξιούχος τυπογράφος απέκτησε και μία άλλη σχέση με την εγγονή του: ήταν και είναι και συνάδελφοι, αφού μοιράστηκαν τα έδρανα και τα αμφιθέατρα της ίδιας Σχολής και του ίδιου τμήματος! Η νεαρή Πόπη αποφοίτησε προ διετίας και χθες ήταν η σειρά του παππού της!

Όλη η διαδρομή του κ. Δημήτρη είναι γεμάτη… αντιφάσεις. Γεννήθηκε στο χωριό Σκοτεινό του Δήμου Χερσονήσου, στο Ηράκλειο, ωστόσο ο ίδιος αποτελεί έναν φωτεινό άνθρωπο! Βιολογικά απέχει δύο χρόνια πριν τη συμπλήρωση των 90 του ετών, παρ’ όλα αυτά η καρδιά του “χτυπάει”΄σαν… 20αρη!

Το πιστοποίησε κιόλας (με) το ποίημα που διάβασε, αντί επιλόγου, στο κλείσιμο της σύντομης ομιλίας του:

“Κάπου έχουμε φτάσει,

κι αν μάλιστα ρωτούσαμε,

κάποιους από αυτούς,

που όλο έγνοιες και φροντίδες,

ταξιδιώτες της ζωής

θα μαθαίναμε κι εμείς,

πώς το ωραίο ταξίδι της γνώσης,

δεν τελείωσε εδώ,

αλλά συνεχίζεται…”.

Ο “παράδεισος” των σπουδών

Η δίψα του για (την) εκπαίδευση είναι τέτοια που ήδη σκέφτεται το επόμενο ακαδημαϊκό βήμα: τις μεταπτυχιακές σπουδές! Ο τίτλος δεν ήταν ο τερματικός σταθμός, μονάχα μία στάση…ζωής!

“Το μεταπτυχιακό είναι για την κοινωνία, δεν είναι για το άτομο. Είναι να πάρεις ένα θέμα, να το επεξεργαστείς και να το προσφέρεις στο σύνολο, να είναι προς όφελος της κοινωνίας! Εγώ είμαι πλέον σε μία ηλικία, αλλά θα το προσπαθήσω και θα το κάνω!” εξομολογήθηκε ο κ. Δημήτρης, προσπαθώντας να ταξινομήσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του στην χθεσινή “πολύ σπουδαία και συγκινητική στιγμή”.

Το θέμα θα το ψάξει και θα το βρει με τους καθηγητές του, αν και είναι σχεδόν σίγουρο(ς) ότι θα περιστραφεί γύρω από την Ιστορία που τόσο αγαπά: είτε της Μεσαιωνικής, είτε της Βυζαντινής, είτε της Νεοελληνικής περιόδου.

Ο κ. Μουδατσάκης έβλεπε με δέος τους καθηγητές του. Τους θαύμαζε “ για το βάθος της σκέψης και των γνώσεών τους!”. Η όλη εμπειρία των σπουδών, ήταν μοναδική: “Το τι είναι το Πανεπιστήμιο δεν μπορεί κανένας να το φανταστεί: Είναι ένας παράδεισος, είναι μία άλλη ζωή! Δεν είναι αυτό που ζούσαμε στην κοινωνία, που έζησα εγώ μέχρι τα 78 μου χρόνια ή τα 84 που ήρθα εδώ! Δεν έλειψα καθόλου, από καμία παράδοση, ακόμα κι όταν ήταν δύσκολες οι συνθήκες μέσα στην πανδημία! Είμαι πολύ χαρούμενος που φοίτησα σε ένα Πανεπιστήμιο που οι καθηγητές μας ήταν τόσο πρόθυμοι να μας μεταδώσουν τις γνώσεις τους με μεγάλη διάθεση, με σύστημα”.

Οι συμφοιτητές του τον αγκάλιασαν “πολύ περισσότερο”, κι εκείνος τους επέστρεψε την αγάπη που εισέπραξε: “Ήταν κάτι που δεν το περίμενα ποτέ, γιατί εμείς οι μεγάλοι λέμε ότι “οι νέοι σήμερα δεν είναι σωστοί, δεν τηρούν τις αρχές”, αλλά δεν είναι έτσι · οι νέοι που συνάντησα κι εδώ και στο Λύκειο ήταν άνθρωποι υπεύθυνοι, οι οποίοι ξέρουν τι θέλουν, ξέρουν τη ζωή! Με όρεξη για σπουδές, πολύ καταρτισμένοι, με σωστές σκέψεις”.

Αν μη τι άλλο, αποτέλεσε κι αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, αν και ο ίδιος έδειξε να διαφωνεί: “ “Δεν είμαι το παράδειγμα. Και τα υπόλοιπα παιδιά αποτελούν παραδείγματα, την ίδια προσπάθεια έκαναν με εμένα!”.

Το μότο του βίο του είναι και η συμβουλή του προς τους νέους: “Να μην σταματούν ποτέ να ονειρεύονται για να κάνουν εκείνο που θέλουν, ώστε να το πετύχουν! Θα έχουν το χρόνο τους να διασκεδάσουν και να ζήσουν τη ζωή τους όμορφα και να σπουδάσουν παράλληλα!”.

Ευχαριστίες και… έκπληξη!

Ξεχωριστές ήταν οι ευχαριστίες του προς το Ίδρυμα και το προσωπικό του: “Τους εύχομαι να έχουν πάντα υγεία και το Πανεπιστήμιο Κρήτης να βρίσκεται πάντα μέσα στα καλύτερα του κόσμου!”.

Ο κ. Ηλίας Κολοβός, αναπληρωτής καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, είχε πολλούς λόγους να επαινέσει δημοσίως τον Δημήτρη Μουδατσάκη: “Ήταν από τους καλύτερους φοιτητές μας! Τον είχα στα μαθήματά μου με την εγγονή του μαζί. Συμμετείχε ανελλιπώς: έπαιρνε το λεωφορείο το πρωί από το Ηράκλειο και ερχόταν και στα πρωινά μαθήματα, πριν την πανδημία! Αλλά και στο διάστημα της πανδημίας ήταν στα τηλεπαράθυρα. Τον συνάντησα σχεδόν από τις πρώτες εβδομάδες και στις τηλεδιασκέψεις. Πρωτοστατούσε από το σπίτι του! Είναι το φωτεινό μας παράδειγμα! Έμαθε να χειρίζεται τις τηλεδιασκέψεις. Κι όχι μόνο αυτό: εμψύχωνε και τους υπόλοιπους φοιτητές και τις φοιτήτριές μας! Ήταν μία εξαιρετική τιμή για εμάς να έχουμε έναν φοιτητή καλό, που προσπάθησε, και σήμερα να του δίνουμε πτυχίο!”.

Ο κ. Κολοβός έκλινε το γόνυ προς τον 88χρονο πτυχιούχο, κοιτάζοντάς τον και λέγοντάς του: “Είμαστε περήφανοι για εσάς! Μας εκπλήξατε!”.

Ο κ. Μουδατσάκης ανταπέδωσε τις (λεκτικές) τιμές: “Είμαι πολύ περήφανος που φοίτησα μαζί σας, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με τόσο άξιους καθηγητές! Δεν υπάρχουν λόγια για να σας πω πόσο ωραία ήταν κάθε στιγμή. Έμπαινα μέσα στο αμφιθέατρο και νόμιζα ότι έμπαινα στον παράδεισο! Σας ευχαριστώ πολύ από καρδιάς για όσα πνευματικά εφόδια μου χαρίσατε στα χρόνια της φοίτησής μου στην αγαπημένη μας Σχολή!”.

Ο Παύλος Μαυρίδης, διευθυντής του Εσπερινού Γενικού Λυκείου Ηρακλείου, απ’ όπου εισήχθη στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ο Δημήτρης Μουδατσάκης, ήταν η έκπληξη που του επεφύλαξαν χθες οι καθηγητές του.

“Πέρασε από τη γέφυρα του Εσπερινού Λυκείου για να φτάσει στο Πανεπιστημιακό Ίδρυμα, για να αποδείξει αυτό που είναι γραμμένο με μεγάλα γράμματα: Υπουργείο Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης!” αναλογίστηκε ο κ. Μαυρίδης, στον σύντομο χαιρετισμό του.

“Ο βιολογικός του χρόνος δεν είναι το ουσιαστικό στην παιδεία και στην εκπαίδευση. Το ουσιαστικό είναι το “θέλω να πετύχω”. Για να συμβεί αυτό πρέπει να υπάρξει η ευκαιρία των εσπερινών Γενικών και Επαγγελματικών Λυκείων. Είμαστε τυχεροί που υπήρξαμε καθηγητές του, συνοδοιπόροι του σε αυτά τα τέσσερα χρόνια που ήταν μαζί μας. Γιατί μπορεί να γίνει παράδειγμα και για άλλους ανθρώπους που δεν είναι ενημερωμένοι”.

“Το καλύτερο Πανεπιστήμιο είναι εδώ, στην Κρήτη!”

Σε ένα συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα, το αμφιθέατρο Δ3 ήταν ασφυκτικά γεμάτο από οικείους των νέων πτυχιούχων. Το διέκρινε και ο Αντιπρύτανης Κώστας Σπανουδάκης, στην εισαγωγική του τοποθέτηση, που τρόπον τινά ήταν και απολογητική: “Λυπούμαστε που δεν έχουμε μία αίθουσα μεγαλύτερη από αυτή εδώ, αλλά έχουμε αναλάβει τη δέσμευση να την κατασκευάσουμε και η δέσμευση αυτή είναι οριστική και αμετάκλητη. Θα πάρει κάποιο χρόνο, αλλά κάποια στιγμή θα γίνει” διαβεβαίωσε, απευθύνοντας θερμές ευχαριστίες εκ μέρους του Πανεπιστημίου σε“ όσες και όσους νοιάστηκαν για τους σημερινούς αποφοίτους” – τους γονείς, τους κηδεμόνες και στους συγγενείς τους- “για όσα έκαναν για τα παιδιά τους, ώστε να αξιωθούν αυτού του βάθρου!”.

Η χαρά η δική τους “είναι και δική μας” συνέχισε ο ίδιος. “Η δική σας επιτυχία είναι επιτυχία του Ιδρύματος. Ολοκληρώνεται μία διαδρομή και αρχίζει μία νέα: μια μυητική διαδικασία σε μία νέα ζωή! Η χώρα μας έχει διέλθει τη μία κρίση μετά την άλλη, τη δυσκολία μετά την άλλη εδώ και δύο δεκαετίες. Επομένως, αυτά που προσφέρατε δεν τα προσφέρατε από το πλεόνασμά σας – γιατί δεν υπάρχει πια αυτό. Αλλά τα προσφέρατε από το υστέρημά σας κι αυτό κάνει τη συμβολή σας ακόμη πιο άξια! Μια συμβολή που δεν έχει μόνο τον οικογενειακό χαρακτήρα, ότι δηλαδή βοηθήσατε τα παιδιά σας να μορφωθούν, αλλά έχει και τον κοινωνικό χαρακτήρα: γιατί η κοινωνία χρειάζεται μορφωμένους ανθρώπους, εγγράμματους για να τη βοηθήσουν να πάει μπροστά!”.

Ο κ. Σπανουδάκης έκανε αναδρομή στην πορεία του Πανεπιστημίου και στο πώς αυτό ανελίχθηκε στην ελίτ των Ιδρυμάτων, παγκοσμίως: “Είναι ένα νεογιλό Ίδρυμα όταν το συγκρίνει κανείς με άλλα Πανεπιστήμια της Ευρώπης, ηλικίας μόνο 45 ετών. Έχει σημειώσει όμως μία πολύ αξιόλογη διαδρομή κι έχει καταξιωθεί στο διεθνή χώρο! Το Πανεπιστήμιό μας ιδρύθηκε το 1977. Όταν ιδρύθηκε είχε δεν είχε 30 καθηγητές. Σήμερα έχει περίπου 500! Όταν ιδρύθηκε δεν είχε ούτε ένα μέτρο ιδιόκτητης περιουσίας – τα γραφεία του δεν ήταν καν στην Κρήτη, ήταν στην Αθήνα. Σήμερα, η ιδιόκτητη ακίνητη περιουσία του Πανεπιστημίου πλησιάζει τα 150.000 τ.μ. Όταν ιδρύθηκε είχε δεν είχε 500 φοιτητές. Οι φοιτητές μας σήμερα ξεπερνούν τους 20.000! Όταν ιδρύθηκε δεν είχε ούτε ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών. Σήμερα προσφέρουμε σχεδόν 60 τέτοια προγράμματα στη νεολαία μας. Είναι ένα ίδρυμα που δεν αυξήθηκε μόνο ποσοτικά, αλλά έχει καταξιωθεί στο διεθνή χώρο και ποιοτικά, κι αυτό δεν το λέμε εμείς, αλλά το λένε οι διεθνείς αξιολογητές. Κι αν όλα που είπα τα ξεχάσατε, αυτό ίσως αξίζει να θυμάστε: το καλύτερο Πανεπιστήμιο στη χώρα δεν είναι στην Αθήνα, δεν είναι στη Θεσσαλονίκη, δεν είναι στην Πάτρα. Είναι εδώ, στην Κρήτη!”.

Μολαταύτα, όπως παρατήρησε ο Αντιπρύτανης Οικονομικών και Υποδομών, “το Πανεπιστήμιο, δεν είναι έξω από την κοινωνία. Είναι κομμάτι της κοινωνίας, και στο πλαίσιο αυτό επιτελεί μία ιδιαίτερη αποστολή. Δεν είναι, λοιπόν, άμοιρο ευθυνών γι’ αυτά που συμβαίνουν μέσα κι έξω από αυτό” τόνισε και συμπλήρωσε: “Η υποψία ότι εκεί έξω υπάρχει ένας νέος άνθρωπος που θέλει να σπουδάσει και δεν μπορεί λόγω της κοινωνικής και της οικονομικής του θέσης είναι μία υποψία που στοιχειώνει τη συνείδησή μας, βαραίνει τη σκέψη μας. Αφαιρεί κάτι από τη λάμψη των επιτευγμάτων μας. Όλα λοιπόν όσα μας εμπνέουν, όλα όσα μας κινητροδοτούν, όλα όσα φωτίζουν το μονοπάτι μας είναι εδώ! Εδώ είμαστε κι εμείς: Είμαστε όρθιοι, είμαστε δυνατοί είμαστε πιο σοφοί από ποτέ, για να πετύχουμε τους στόχους μας, αυτούς που θα κάνουν το Πανεπιστήμιο πιο ισχυρό και πιο κοινωνικά δίκαιο. Κι αυτός είναι ένας αγώνας στον οποίο δεν πρόκειται να υπάρξει καμία υποχώρηση” διατράνωσε συγχαίροντας στο κλείσιμο του χαιρετισμού του τους αποφοίτους, τους οποίους ορμήνεψε: “Η ζωή μας είναι γεμάτη εκπλήξεις και κανείς δεν μπορεί να προδικάσει τη διαδρομή που θα ακολουθήσουμε. Έχετε στα χέρια σας ένα καλό πτυχίο. Θα το αξιοποιήσει ο καθένας, όπως νομίζει, ξεχωριστά. Σας εύχομαι καλή επιτυχία σε ο,τι βάλετε σκοπό!”.

«Τόλμησε να γνωρίζεις»

Στην αξία της “κοινωνικής αφύπνισης” εστίασε μεταξύ άλλων η κ. Σταυρούλα Τσινόρεμα, Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, κάνοντας αναγωγή στην καντιανή ηθική φιλοσοφία την οποία και προσάρμοσε στις πολλαπλές προκλήσεις του σύγχρονου βίου: “Το περιβάλλον γύρω σας παρέχει ένα τεράστιο δυναμικό ευκαιριών για εσάς, αλλά και βιβλικού χαρακτήρα προκλήσεις που πρέπει να διαχειριστείτε κριτικά και υπεύθυνα: παγκόσμιες απειλές απέναντι στην υγεία και τη ζωή, ατελείωτοι και καταστροφικοί πόλεμοι, κλιματική κρίση, μαζικές και βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών. Ψηφιακή επιτήρηση, επαναχάραξη της σχέσης δημοσίου και ιδιωτικού στο βίου των πολιτών, αλλά και φαινόμενα πρωτόγνωρης καθημερινής βίας. Βίας κατά των ευάλωτων μελών της κοινωνίας. Κακοποιητικές συμπεριφορές κατά των παιδιών, βία κατά των γυναικών. Απαιτείται σήμερα ένας κοινωνικός διαφωτισμός, μία κοινωνική αφύπνιση, μία επανάσταση στη σκέψη, ένας συνειδητός επαναπροσδιορισμός στις σχέσεις επιστήμης, ηθικής και πολιτικής. Η αρχαιοτέρα Σχολή του Πανεπιστημίου μας, καθώς απονέμει τους τίτλους της στους νέους και τις νέες αποφοίτους της, τους καλεί να γίνουν φορείς της ολοκλήρωσης ενός σχεδίου επιστημονικού και κοινωνικού συγχρόνως. Η επιστήμη μας δεν τελειώνει με την κατάκτηση ενός τίτλου, αλλά σχετίζεται αφενός με την προώθηση και την ανάπτυξή της κι αφετέρου στην εφαρμογή της στην κοινωνική πράξη. Καλείστε να μετατρέψετε την επιστημονική γνώση σε κοινωνικό αγαθό! Οι ανθρωπιστικές επιστήμες δεν αποτελούν πολυτέλεια, αναχρονισμό ή περιθώριο, αλλά καλούνται ακριβώς να λειτουργήσουν ως το κοινωνικό αντίβαρο, κάμπτοντας και ανακόπτοντας την απώλεια του προσανατολισμού του ανθρώπου. Οι κλάδοι των ανθρωπιστικών επιστημών καλούνται και μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο!”.

Η προτροπή της σε όσες και όσους έλαβαν χθες το πτυχίο τους, στους οποίους ευχήθηκε “μια λαμπρή σταδιοδρομία”, συμπυκνώνεται στο λατινικό ρητό «Sapere aude», ελληνιστί «Τόλμησε να γνωρίζεις», φράση η οποία – όπως διαβάζουμε – αναφέρθηκε από τον Ρωμαίο ποιητή Οράτιο και χρησιμοποιήθηκε από τον Γερμανό φιλόσοφο Καντ ως απάντηση στην ερώτηση: «Τι είναι Διαφωτισμός;».

Η κ. Τσινόρεμα παρακίνησε τους αποφοίτους της Σχολής “να μας τροφοδοτείται με τα επιτεύγματα και τους προβληματισμούς σας”, χαρακτηρίζοντάς τους “φορείς της κριτικής συνείδησης της κοινωνίας”, που “αναλαμβάνετε να την προσανατολίσετε στο μέλλον”.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΝΤΙΝΑΚΗΣ